Cuma, Aralık 22, 2017

İlave Gümrük Vergisinin Ticaretteki Önemi

MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
info@evrim.com | www.evrim.com
İlave Gümrük Vergisi: Gümrük Vergilerinde Yeni Bir Dönem mi Başlıyor? Küresel ticaret dendiğinde son dönemde birbiriyle çelişen iki kavram öne çıkıyor: "Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA)" ve "korumacılık". Bir tarafta ticaretin artması, kolaylaşması ve vergilerin azaltılmasının amaçlandığı STA'ların ve müzakerelerin sayısı artarken, diğer tarafta da TTIP ve TPP de geriye gidiş, Brexit, standardizasyon, anti damping vergileri, ilave gümrük vergileri gibi korumacılık alanında küresel ve lokal gündem maddelerinin sayısı artıyor. Bu yazımızda çelişki gibi görünen bu durumun aslında Türkiye'nin dış ticaret istatistiklerine ve bütçesine yansıdığını, bir taraftan artan STA'lardan dolayı vergi gelirleri içinde gümrük vergisinin payının azaldığını; ancak bunun yanında daha çok STA imzalanmayan ülkelere uygulanan ilave gümrük vergisinin payının arttığını görüyoruz. Dolayısıyla, küresel ticarette belirli ülkeler ile ticaretin artması teşvik edilirken diğer tarafta yerli üreticinin korunması veya ithalatın kontrol altına alınması için korumacılık tedbirlerinin uygulandığını görüyoruz. Örneğin, ilave gümrük vergisi uygulaması hayatımıza 2011 yılında girdi. 2011 yılında tekstil sektöründeki ilk düzenlemeden sonrada, bugüne kadar toplam 21 tane ilave gümrük vergisi getirildi. İlave Gümrük Vergisi Nedir? İlave gümrük vergisi diğer ithalat vergileri gibi tahsil edilen ve gümrük vergisine ek olarak bazı ürünlerde ve bazı ülke menşeli olmaları durumunda alınan bir korunma önlemi uygulamasıdır. İthalat Rejim Kararı'na Ek Karar adı ile getirilen ilave gümrük vergisi düzenlemelerinin kanuni dayanağı 20/2/1930 tarihli ve 1567 sayılı Kanun'un 1'inci, 14/5/1964 tarihli ve 474 sayılı Kanun'un 2'nci, 6/5/1986 tarihli ve 3283 sayılı Kanun'un 2'nci, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Kanun'un 16'ncı, 22'nci ve 55'inci maddeleri ile 2/2/1984 tarihli ve 2976 sayılı Kanun hükümleri gösterilmektedir. İlave gümrük vergisi uygulamasında teknik olarak eşyanın menşei ön plandadır. Örneğin; Avrupa Birliği ya da Türk menşeili olmayan ürünler ATR Dolaşım Belgesi ile Türkiye'ye ithal edilmiş olsa dahi bu ürünler için ilave gümrük vergisi ödenmektedir. Buna karşın Türkiye'nin taraf olduğu STA'lar çerçevesinde bir çapraz menşe kümülasyon sistemine dahil ülkeler menşeli eşyadan tercihli menşeinin tevsiki halinde ise ilave gümrük vergisi alınmayacaktır. Dolayısıyla, bu verginin ödenmesinde eşyanın üretildiği yerin önemi büyüktür. Vergiyi ödememek için ithalatın yapıldığı ülke ile serbest ticaret anlaşmamız olması yetmemekte, üretimin de STA kapsamındaki bir ülkede gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu yönüyle uygulamanın anti-damping vergisine (dampinge karşı önlem) benzediği söylenebilir. İlave Gümrük Vergisinin Sektörel ve Sayısal Dağılımı
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
info@evrim.com | www.evrim.com
Yıllar içerisinde ilave gümrük vergisi getirilen sektörler genişlerken, yürürlükteki bir kısım BKK'da yapılan değişiklik ile ilave gümrük vergisi tatbik edilen GTİP'lerin sayısı artırıldı veya tatbik edilecek ilave gümrük vergisi oranı değişti. Yıllar içerisinde ilave gümrük vergisi düzenlemelerinin sayısal dağılımı aşağıdaki tabloda görülebilir. 2015 yılından itibaren hızını artıran ilave gümrük vergilerinin sayısı bugün itibarıyla toplam 21'e ulaşmıştır. Bu sayı hesaplanırken aynı BKK'ya bağlı olarak çıkarılan ve ilgili sektöre ek yapılan BKK'ler dikkate alınmamıştır. Tablo -1 İGV düzenlemelerinin yıllar içerisindeki dağılımı Yıllar 2011 2014 2015 2016 2017/Ekim İGV adedi 1 2 7 5 6 Toplam =21 Kasım/2017 itibarıyla yürürlükte olan ilave gümrük vergilerinin sektörel dağılımı aşağıda tabloda görülebilir. Yayım Tarih No Sektör 15.09.2011 2203 Mensucat ve Konfeksiyon 2.08.2014 6692 Ayakkabı ve aksamı 18.10.2014 6884 Demir ve çelikten dövülmüş çubuklar 18.02.2015 7252 El dokuması halı 6.02.2015 7241 Demir ve çelikten el aletleri ve el arabası
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
info@evrim.com | www.evrim.com
23.05.2015 7699 Mobilya ve mobilya aksamı 7.06.2015 7712 Elektrikli aydınlatma cihazları 7.06.2015 7713 Elektrikli süpürge ve su ısıtıcıları 20.06.2015 7722 Bavul, valiz, çantalar vb. 5.07.2015 7749 Demir ve çelikten teller ve çubuklar 7.09.2016 9127 Lastik 11.11.2016 9391 Her nevi tuvalet, sofra ve mutfak eşyası; saatler ve dekoratif pano 11.11.2016 9422 Kırtasiye malzemeleri 8.12.2016 9548 Halı, yer kaplama, ev tekstil ürünleri, yapma çiçek, şemsiye, şişme yatak, çatır vs. ürünler 31.12.2016 9640 Deri ve saraciye eşyası ile örgü ve dokuma konfeksiyon ürünleri 11.01.2017 9647 Parfümeri, kozmetik, manikür-pedikür, şampuan ve temizlik malzemeleri; otomobil, ayakkabı ve mobilya boya ve cila ürünleri 18.01.2017 9750 Aleminyum boru, motor ve traktör 1.06.2017 10310 Gözlük güneş gözlüğü ve aksamları 28.07.2017 10476 Motorsiklet, bisiklet ve motorsiklet lastik, tekerlek ve cantları 17.08.2017 10561 Kazanlar, buhar boruları, ısıtıcı ve kızdırıcılar, taşıyıcılar, asansör rayları ve LED ampüller
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
info@evrim.com | www.evrim.com
17.08.2017 10580 Fırın ve ocaklar, kule vinçler, tünel açma makinaları, çeşitli makinalar İlave Gümrük Vergisinin Gelişimi Grafik-1 2011 yılından itibaren gümrüklerde tahsil edilen vergi kalemleri içinde kendine yer edinmeye başlayan ilave gümrük vergisinin sayısal artışının doğal sonucu olarak, yıllar içerisinde tahsil edilen ilave gümrük vergisi tutarının artış trendi Grafik-1'den bir önceki yıla göre artış oranları Tablo-2'den izlenebilir. Tablo 2 - Bir önceki yıla göre tahsil edilen İGV tutarının artış oranları 2014-2015 2015-2016 2016-2017/Ekim GV 16% 7% 4% İGV 469% 5% 37% Yukarıdaki verilere baktığımızda; 2014 yılında 407.581.192 TL ilave gümrük vergisi tahsil edilmişken 2015 yılına gelindiğinde tahsil edilen ilave gümrük vergisi tutarının %469 düzeyinde bir artış göstererek, 2.317.950.625 TL'ye çıktığı görülmektedir. Bu
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
info@evrim.com | www.evrim.com
radikal artış, uygulamanın gerçekte hayatımıza girdiğin yılı 2015 olarak değerlendirmemiz anlamında önemlidir. 2016 yılında bir önceki yıla göre tahsil edilen ilave gümrük vergisi tutarı %5 civarında artış göstermiştir. 2017 yılında ancak Ekim ayına kadar tahsil edilen ilave gümrük vergisi tutarı üzerinden değerlendirme yaptığımız halde, bir önceki yıla göre %37 düzeyinde önemli bir artış gözlenmiştir. Aynı yıllar içerisinde tahsil edilen gümrük vergilerinin bir önceki yıla göre artış oranlarının sırasıyla %16, %7 ve %4 olarak gerçekleştiği dikkatlerden kaçmamalıdır. İlave Gümrük Vergisinin Toplam Gümrük Vergilerine Etkisi Gümrük idarelerince tahsil edilen kalemler gümrük vergisi ya da ilave gümrük vergisi ile sınırlı değildir. Gümrük idarelerinin tahsil ile yetkili olduğu, ithal anında ödenmesi gereken ÖTV, KDV, KKDF, Tütün Fonu, Toplu Konut Fonu vb. gelirlerin toplamına 'toplam gümrük vergileri' denilir. Tablo -3'de 2014 -2017/Ekim dönemi toplam gümrük vergilerine ilişkin veriler yer almaktadır. Bakıldığında, toplam gümrük vergileri 2014 yılında 75.9 milyar TL iken 2017 Ekim ayı itibariyle 92.6 milyar TL'ye çıktığı izlenebilmektedir. Tablo-3 Bu kapsamda gümrük vergisinin toplam gümrük vergileri içerisindeki payının sırasıyla %6.41, %6.66, %7.11 ve % 6.80 olarak gerçekleştiği, yıllar içerisinde anormal bir artış seyri olmadığı gibi ortalamada % 6.5 – 7 arasında salındığını görüyoruz. Buna karşın ilave gümrük vergisinin toplam gümrük vergileri içindeki payının % 0.54'ten 2017 yılı Ekim ayı itibarıyla %3.59'a ilerlediği görülmüştür. Özetle ilave gümrük vergisi düzenlemelerinin artış hızına paralel olarak toplam gümrük vergileri içindeki payı da artmıştır. Tablo -4 TGV içindeki payları 2014 2015 2016 2017/Ekim GV/TGV 6,41% 6,66% 7,11% 6,80% İGV/TGV 0,54% 2,73% 2,86% 3,59%


MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
info@evrim.com | www.evrim.com
Bu noktada bir diğer dikkat çekici konu ise, gümrük vergileri ile ilave gümrük vergisinin karşılaştırılması ile ortaya çıkıyor. Şöyle ki, 2014 yılında tahsil edilen gümrük vergisi tutarının %8'i kadar bir ilave gümrük vergisi tahsil edilmişken, 2017 /Ekim itibarıyla tahsil edilen gümrük vergisi tutarının %53'ü kadar bir ilave gümrük vergisinin tahsil edildiğini görüyoruz. Son 3-4 yıllık uygulamada gelinen nokta, Türkiye'ye yapılan ithalatlarda gümrük vergisinin yarısı kadar tahsilat yapılan yeni bir verginin (İlave gümrük vergisi) doğduğunu göstermesi açısından önemlidir. GV ile İGV'nin karşılaştırılması 2014 2015 2016 2017/Ekim İGV/GV 8% 41% 40% 53% İlave Gümrük Vergisinin Bütçeye Etkisi Son 3 yılın bütçe gerçekleşmeleri incelendiğinde, toplam vergi gelirleri içervisinde, gümrüklerde tahsil edilen vergilerin önemli bir paya sahip olduğu ancak bu payın her yıl kademeli olarak düştüğü izlenmiştir. 

2014 2015 2016 2017/Ekim Toplam Gümrük Vergileri 75.946.609.516 84.851.260.403 84.925.970.314 92.650.986.277 Bütçe Vergi Gelirleri 352.514.457.000 407.818.455.000 459.001.741.000 511.085.000.000* *2017 yılı hedef miktarıdır. Şöyle ki 2014 yılı toplam vergi gelirleri içerisinde gümrüklerde tahsil edilen vergilerin payı (Toplam gümrük vergileri) %21,54 iken, 2015 yılında bu rakamın %20,81 ve 2016 yılında da %18,5 olduğu görülmektedir. 2017 yılında hedeflenen vergi gelirleri 511,1 milyar TL olarak belirlenmişken, Ekim ayı itibarıyla toplam gümrük vergileri ise 92,6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu trendin devam edeceği değerlendirilmektedir. Diğer yandan tüm bu düşüşe rağmen, ilave gümrük vergisinin bütçedeki toplam vergi gelirleri içerisindeki payının artış gösterdiği görülmektedir. 2014 yılında toplam vergi gelirlerinin %0,12'lik kısmını oluşturan ilave gümrük vergisi, 2016 yılına gelindiğinde %0,53'lük bir paya sahip olmuştur. 2017 yılı Ekim ayı gerçekleşen veriler ile hedeflenen yılsonu tutarına göre hesaplandığında dahi, ilave gümrük vergisinin toplam vergi gelirleri içindeki payının %0,64 düzeyinde olduğu, bir diğer ifade ile bu artış trendinin devam edeceğini öngörüyoruz. İlave Gümrük Vergisi Sadece Korumacılık Önlemi mi? İlave gümrük vergisi uygulamasına rağmen, Türkiye'de ithalat rakamlarında bir azalış trendi görülmüyor. Küreselleşme hız kesmiyor. Küreselleşmenin hızlandığı ancak korumacı politikaların da devreye olduğu bir dönemde olduğumuz söylenebilir. Bir taraftan Gümrük Birliği'nin revize edilmesi, Japonya, Meksika gibi ülkelerle STA imzalanması gibi küresel ajandalarımız var iken, diğer taraftan ilave gümrük vergisi uygulamasının son yıllarda sektör ve ürün bazında hızlı bir genişleme gösterdiğini görmekteyiz. Bunun yanında tahsil edilen gümrük vergisinin yarısından daha fazla ilave gümrük vergisi tahsil ediliyor olması ve uygulamamın artış trendinin devam etmesi dikkat çekiyor. İlave gümrük vergisinin yanında yapılan resmi açılamalarda 190'ın üzerinde dampinge karşı önlem soruşturması açılmış olması, önümüzdeki yıl yaklaşık 30 yeni soruşturma yapılacağının konuşulması korumacılığın gündemde kalacağını gösteriyor. Diğer taraftan Orta Vadeli Programa baktığımızda da, Gümrük Birliği'nin revize edilmesi konusuna yer verildiği gibi, yerli üreticiyi koruyacak tedbirlere de yer verileceğine dair işaretler mevcut. Tüm bu veriler bize, ilave gümrük vergisi uygulamasının her geçen gün etkisini artıracağını söylüyor. O halde dış ticaretin önemli konulardan biri haline gelen ilave gümrük vergilerinin düzenli olarak takip edilmesi gerekiyor. Dünyada yükselen korumacılık trendleri ile paralel bir uygulama olarak karşımıza çıkan ilave gümrük vergileri son tahlilde, ithalatın giderek daha maliyetli hale gelmesine yol açıyor.
Güneş gözlüğü, kırtasiye ve temizlik malzemeleri gibi ürünler üzerinde getirilen ilave gümrük vergileri kaçınılmaz olarak tüketicileri de olumsuz etkilemektedir. Uygulamaların yerel üreticiye katkısı kadar, tüketici üzerindeki yüklerinin de dikkate alındığı analizlerin bir arada yapılmasında fayda olduğunu da hatırlatmakta yarar var. 


Yazarlar: Murat Palaoğlu (Gümrük ve Dış Ticaret Hizmetleri Bölüm Başkanı, Şirket Ortağı) & Zahide Demir (Gümrük ve Dış Ticaret Hizmetleri, Direktör)

kaynak : Evrim Bilgisayar

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder